Çocuklarda erken okuryazarlık becerileri nelerdir? Evde erken okuryazarlık nasıl desteklenir?

Ebeveynler genellikle okul öncesinde çocukların eğitimlerini nasıl destekleyeceklerini merak ederler. Bir insanın temel becerilerinden olan okuryazarlık bilgisi, hayat boyu devam edecektir. Bunu desteklemek isteyen ebeveynler, çocukları bu yönde desteklemek ve heveslendirmek isteyecektir. İşte erken okuryazarlık becerileri nelerdir? Erken okuryazarlık becerileri nasıl desteklenir?

Çocuklarının okul ve kariyer hayatında başarılı olmasını isteyen ebeveynler, çocukların okula başlamadan önce ne yapması gerektiğine ilişkin bilgi arayışına girerler. Yaz sezonun da başlamasıyla, çocuklara ayrılan zamanında daha bol sayıldığı bu günlerde ebeveynler çocuklarına erken okuryazarlık becerisi kazandırmak için kolları sıvamış durumda. Erken okuryazarlık becerisi, çocuğu hem yaşıtlarının önüne koyarken hem de beyin fonksiyon ve psiko-motor faaliyetlerinin hızlanmasına olanak sağlamaktadır. 

ERKEN OKURYAZARLIK BECERİLERİ NELERDİR?

Erken okuryazarlık becerisi, okul öncesi dönemde çocukların okuma yazma becerisi kazanmadan önce bu farkındalığa erişmesi anlamına gelmektedir. Bir başka deyişle erken okur yazarlık, direk okuma ve yazmaya başlamak adı altında değildir. Çocuğun okuma ve yazmaya başlamadan bu bilinci ve fonksiyonu kullanabilme yetisini sağlamayı amaçlamaktadır. Erken okuryazarlık becerileri bazı bileşenlerden meydana gelir. Bunlar;

1- Yazı yazma ve yazı farkındalığı

2- Sesbilgisel farkındalık

3- Alfabe ve harf bilgisi

4- Sözcük bilgisi ve dinlediğini anlama 

1 – YAZI YAZMA VE YAZI FARKINDALIĞI

Çevredeki yazıları, sembollerin grafiklerin ayırt edilebilmesi ve anlamlandırılabilmesi, logo ve yazı arasındaki farkı ayırt etmesi anlamına gelmektedir. Çocuğun kitabı nasıl tutacağını bilmesi, kitabın başlığını göstermesi, yazının hangi yöne ilerlediğini bilebilmesi bu beceriye sahip olduğunu anlamına gelmektedir. Bu becerinin gelişmesi için sıklıkla etkinlikler yapılması gerektiğini belirten uzmanlar, çocukların okuma yazma konusunda desteklenmesi ve ailecek kitap okunmasının idol seçiminde önemli olacağını vurguladı.

2 – SESBİLGİSEL FARKINDALIK 

Seslerin tanınması ve sesler arasında farkların ayırt edilebilmesi, ses ve hecelerin birleştirilip değiştirilebilmesi yetisidir. Erken dönemde kazanılan fonolojik farkındalık becerileri ilerleyen zamanda okuma başarısı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bunu desteklemek içinse okunan kitabın taklidi yapılabilir, ismi hecelenerek söylenebilir ve belli başlı kelime ve ses grupları duyması ve anlaması için sürekli tekrar edilebilmektedir.

3 – ALFABE VE HARF BİLGİSİ

Harfler ve sesler arasındaki bağlantının algılanması, çocuğun harfleri gördükçe seslerini bilmesi ve konuştuğunda hangi harflerle konuştuğunu anlayabilme yetisidir. Bunun gelişimi için ilk önce sesli harfler tanıtılmalı ve sonrasında sessiz harflerin doğru çıkışlarına dikkat edilerek sürekli tekrar edilmesi gerekmektedir. 

4 – SÖZCÜK BİLGİSİ VE DİNLEDİĞİNİ ANLAMA

Yazma, okuma, dinleme ve konuşma sırasındaki anlaşılan kelimelerin tamamını kapsar. Çocuğun duyduğu kelimeleri anlamları ile eşleştirebilmesi kelime edinimini kolaylaştırmaktadır. Dinleme ve konuşma faaliyetleri, çocukların sözcük ve cümle ile ilgili farkındalık kazanmalarına olanak sağlar ve erken okuryazarlık becerilerinin gelişimine imkân tanımaktadır.

EVDE ERKEN OKURYAZARLIK NASIL DESTEKLENİR?

• En başta tamamen eğlenceli çocuk aklıyla hareket etmeniz gerektiğini asla unutmayın. Tiyatral bir şekilde ebeveynlerin öğrettiği bilgiler çocukların hem aklında daha fazla kalacak , hem de okuma yazma için onları daha fazla heveslendirecektir. Bu konuda dijital öğretmenlerden yararlanabilir ve teknolojinin çevrelediği bugünlerimizde, çocuğunuza faydalı olacak etkinlikler gerçekleştirebilirsiniz.
• Küçük çocuklar için tekerlemeler hem dikkat çekici hem de erken çocukluk eğitiminde yararlıdır. Ayrıca çocuğunuzun duyduğu dil miktarını çoğaltmak için internet üzerinden farklı dillerde de tekerleme ve şarkılar dinletebilir, onunda söylemeye çalışabilirsiniz.
• Evde sesli okumanın alışkanlık haline getirilmesi gerektiğini belirten uzmanlar bu sayede okuma yazma eğitimini ve rutin yaşam düzenine rahat adapte olabileceklerini belirtti.
• Asla zorlamayın. Eğer kitabı getirdiniz ve istemediyse, geri götürün. Sonra tekrar getirin. O sıralarda sizin de elinizde kitap olsun ve gülümseyip, odaklanmayı ihmal etmeyin. Çocuk için merak uyandırıcı hale geldiğinde o kitabı kendi almak isteyecektir.