Pandemi sonrası çocuklar okula nasıl alıştırılmalı? Fatma Ãœlger’den muhteÅŸem tavsiyeler
Dünya genelinde etkisi olan kovıd-19 virüsü, günlük yaşamı tamamen değiştirdi. Her alanda ciddi tedbirlerin alındığı bu süreçte okullar uzun zamandır kapatıldı. Virüsün yayılma hızını engellemek için alınan bu tedbirler aylar sonra yerini normalleşmeye bıraktı. Ancak çocuklar uzun süre evde kaldıktan sonra yeniden okula dönmeye zorlandı. Peki Pandemi sonrası çocuklar okula nasıl alıştırılmalı?
Sancaktepe Belediyesi KreÅŸler ÅŸefi Klinik Psikolog Fatma Ãœlger, çocukların bu süreci daha saÄŸlıklı atlatması için tüyolar verdi. Pandemi sürecinde anne ve baba ile beraber yaÅŸamayı öğrenen çocuklar, okula yeniden dönmekte zorluk çekiyor. Aynı zamanda Ãœlger, normalleÅŸmeyle beraber iÅŸ yerlerine dönmek zorunda kalan anne ve babaların çocuklarına nasıl yakınlaÅŸmaları gerektiÄŸini anlattı. Çin’de ortaya çıkan ancak kısa sürede tüm dünyaya yayılan koronavirüs ciddi ölümlere yol açtı. Televizyon ortamına yansıyan bu görüntüler yetiÅŸkinlerden ziyade çocuklarda korkuya yol açtı. Günlük yaÅŸamı deÄŸiÅŸtiren artık maske sosyal mesafe ve temizliÄŸi artıran bu dönemi algılamaya çalışan çocukların alışma süreci yetiÅŸkinlere göre daha karmaşık hale geldi. Bu yüzden evden ayrılmak istemeyen çocuklar için Ãœlger, bu durumun normal olduÄŸunu korkulacak bir durum olmadığını çocuklara itinayla anlatılması gerektiÄŸini vurguladı. Yasemin.com muhabiri Müge Çakmak’ın Klinik Psikolog Fatma Ãœlger ile yaptığı röportajın detayları:
– Okullar tekrar açıldı ama bu durum hem heyecanı hem de korkuyu birlikte getirdi. Ailelerde de çocuklarda da kov-19 kaygısı var. Bu kaygı ve korkular nasıl aşılmalı?
Öncelikle çocuklar uzun süre evlerindeydiler bunların avantajları da oldu dezavantajları da oldu. Avantajları derken daha önce beraber olamadıkları babalarıyla birliktelerdi anneler çalışıyorsa anneleriyle birlik ve beraber olma ortamı oluÅŸtu. Tabi bu beraberlikten bazı aileler olumsuz etkilendi ama ne olursa olsun çocuklar daha yakından tanıdı ebeveynlerini biliyorsunuz erkekler son derece yoÄŸun çalışıyorlar belli bir sistemin içindeyiz bu sisteme yetiÅŸebilmek için, para kazanmak ağırlığında bakıyorlar hayata. Daha çok nasıl para kazanabilirim aileme daha iyi nasıl bakabilirim derken duygu geride kalıyor. Ne oldu çocuklar bu anlamda babalarına, annelerine duygu olarak yakınlaÅŸtılar. Daha çok oyun oynadılar benim gözlemlediÄŸim, bana anlatılanlardan yola çıkarak ve biz ÅŸuanda KreÅŸ Sancaktepe’deyim orayı yönetiyorum. Orda birçok velilerimiz var onlarla konuÅŸuyoruz, ergen velileriyle konuÅŸuyoruz gençlerin aileleriyle konuÅŸuyoruz herkes aynı ÅŸeyi anlatıyor. Evet, bir tedirginlik var bir pandemi sürecindeyiz salgın bir hastalık var herkes çok korkuyor ama eÄŸer ki bu aileler de anne ve baba da takıntı rahatsızlığı varsa, kaygıları çok yüksekse onların kaygı düzeyleri daha yüksek oluyor ve tabi ki bunları çocuklara yansıtıyorlar çocuk da bunun farkında. Çok korkutucu özellikle küçük yaÅŸ grubu çok ürkütücü ölüm riski var diyerek yaşıyorlar ve dışarı çıkmaktan, okula gelmekten kaygılanıyorlar. Aslında iÅŸin ters tarafından bakarsak çocuklar mı okula gelmekten kaygılanıyor yoksa veliler mi çocukları için çok kaygılılar onlar mı yollamak istemiyorlar. Ä°ÅŸin birde bu yönü var bunu güzel yönetmek için ne olduÄŸunu bilmemiz lazım pandeminin ne olduÄŸunu, Kovid-19’un ne olduÄŸunu ve sürekli sosyal medyadan bunu takip edersek ve sürekli evin içinde televizyonda haberler açık kalırsa, ölüm sayıları bu hastalıkların görsel anlamda televizyonlarda seyredersek çocukların kaygı düzeyi yüksek olur çünkü bizim kaygı düzeyimiz yüksek olur. Onun için çocuklarla zaman geçirirken mümkün olduÄŸu kadar oyunlar oynamalıyız hangi oyunları daha çok internet, görsel yayınlar, bilgisayarlar, tabletler deÄŸil de elle oynanabilen zeka ile yürütülebilen oyunlar grup oyunları anne, baba, çocuk varsa diÄŸer kardeÅŸler birlikte oyun oynanması lazım bu oyunların içinde de anlatılabilir çocuklara pandemi nedir, hastalık nedir, bunlarla baÅŸa çıkma süreçleri nasıl olur, resimlerle anlatılabilir, hikayelerle anlatılabilir küçük yaÅŸ grubuna. DiÄŸerlerine de onların anlayacağı bir dille anlatıp bu süreci doÄŸru bir ÅŸekilde yönetebiliriz çünkü hayat devam ediyor. Biz pandemideyiz, salgındayız tabi ki kendimizi koruyacağız bu ÅŸu anlama gelmesin, hayatımızı normal devam edecek biz kendimizi korumayacağız, gerekli tedbirleri almayacağız anlamına gelmesin tabi ki alacağız ama tutarlı bir ÅŸekilde olması gereken ölçüsünde çocuÄŸu korkutmadan geleceÄŸe dair kaygılar yaÅŸatmadan. Bakın pandemi sürecinde çocuÄŸumuza anlatırken aslında onun genel hayatını kaygılı halede getirebiliriz onu nevrotik rahatsızlık yani anksiyete yüksekliÄŸi, depresyon, panik bozukluk ÅŸeklinde de ilerletebiliriz. O zaman biz anne-babalar olarak bunu önce kendimiz öğreneceÄŸiz kendimiz saÄŸlıklı bir ÅŸekilde hayatımıza uygulayacağız çocuklar bizi görecekler önlemlerimizi de ona göre alacağız.Â
– Bu süreçte okula gitmek istemeyen çocuklara aileleri nasıl yaklaÅŸmalı?
Çocuklar aileleriyle bir aradaydı buradan biraz daha geriye gidersek çocuÄŸa bağımlı olan anneler ve anneye bağımlı olan çocuklar var. EÄŸer çocukta böyle bir yapılanma varsa annesinden ayrı yaÅŸayamıyorsa annesini tutuyorsa uzun bir zamanda annenin yanında oldu ayrılma süreci gelince ayrılık anksiyetesi dediÄŸimiz terk edilme korkusu, annenin onu terk ettiÄŸini zannetmesi, anneden uzaklaÅŸma kaygılı bir çocuk ise evde anneyi bırakacak evde annenin başına bir ÅŸey gelirse bu gibi nedenlerle çocuk okula gitmiyor olabilir karın aÄŸrıları olabilir, baÅŸ aÄŸrıları olabilir ve çocuk regresyon dediÄŸimiz geri sürece gidebilir. Alt ıslatabilir mesela bebeksi hareketler yapabilir okula gitmemek burada ailelere kararlı olmak düşüyor. Durumu çocuÄŸa anlayacağı bir dille anlatmak birlikte çocuÄŸa gitmek önlem almak ve neden aÄŸzına maske takacağını neden ellerini yıkayacağını ama dozunda çok fazla ovalarcasına ellerini tahriÅŸ edercesine deÄŸil çocuÄŸa anlatılacak. Okul idaresiyle de görüşülecek gidince hijyene ne kadar önem veriliyor çocuktan önce aileler gidip bakacak okul yönetimiyle konuÅŸulacak sonra çocukla gidilecek okulda beraber gezilecek. Ondan sonra çocuk uygun bir ÅŸekilde öğretmenine teslim edilecek. Tabi öğretmenlere de büyük görev düşüyor burada. Öğretmenlerle ön görüşme yapıp ondan sonra çocuk teslim edilecek. Genelde burada anne ile babada ki kaygılanmalar söz konusu aile içinde kaygı seviyesi ne kadar yüksekse anne çocuktan ne kadar ayrılamıyor ise gerçekten çocuÄŸun ayrılması da çok zor. SaÄŸlıklı çocuk yetiÅŸtirme güvenli baÄŸlanma ve güvenli ayrılma diye bir kavram vardır psikoloji de eÄŸer bir anne bunu baÅŸarabildiyse uygun bir ÅŸekilde çocuÄŸunu okula da bırakabilir. ÇocuÄŸa neler söylenebilir; okulunda güvende olduÄŸunu, öğretmenlerin dikkatli olduÄŸunu böyle bir hastalık olduÄŸunu hastalık var ama bize hiçbir ÅŸey olmayacak bu da yanlış hastalık hepimize gelebilir bu bir süreç herkes gelebilir ama biz doÄŸru bir ÅŸekilde hijyenimize dikkat ettiÄŸimizde önlemlerimizi aldığımızda bize gelmesi çok zorlaşır biz bir aradayız, aileyiz, yanınızdayız her zaman çocuÄŸumuzun okulda aynı aile gibi çocuk için gerekli önlemleri alıyor onlar için saÄŸlıklarının iyi gitmesi yolunda ne gerekiyorsa onların yaptığından da eminiz, biz güveniyoruz okula.. Ve çocuk diyecek ki annem ve babam güveniyorsa demek ki burası güvenilir bir yer bende güvenebilirim. Annem ve babam güvenilir bir insan Öncelikle bunu duyması ve bilmesi çok çok önemli. EÄŸer burada bir sıkıntı yaÅŸanıyorsa annem güvenilir deÄŸil ben ona güvenemem tutarsız bir iliÅŸki varsa annenin çocuÄŸuna karşı o zaman okul döneminde, ergenlik döneminde, yetiÅŸkinlik döneminde ve ikili iliÅŸkilerde çocuk ya siyah ya beyaz ya çok sevme ya da nefret etme gibi tutarsız iliÅŸkiler geliÅŸtirecektir.Â
– Okulda alınan önlemlerin okuldaki yöneticiler tarafından anlatılması çocuklardaki kaygının azalmasına ne derece etkili olur?
Çocukların güvenmeye ihtiyacı var hatta şöyle söyleyebilirim okulun ilk baÅŸladığı gün çocukların bunu duymaya ihtiyaçları olduÄŸu için hemen derse baÅŸlamak yerine öğretmenlerin çocukları bununla ilgili sohbetler vermeleri gerekiyor ve müdürün öğretmenleri ve çocukları da toplayarak anlatması ve hangi önlemlerin alındığını ve daha önce çocukları ne kadar önemsendiÄŸini onların ne kadar deÄŸerli olduklarını ne kadar deÄŸer verdiklerini bu yüzden önlemlerini onların saÄŸlı gitmeleri hayata daha saÄŸlıklı atılmaları yönünde önlemleri ne kadar önemseyerek aldıklarını anlatmaları gerekiyor. Yoksa çocuklara direkt söylenen önlem aldık şöyle davranacaksınız, böyle davranacaksınız, böyle olacak diye verilen komutların hiçbir manası yok. Bir ÅŸeyleri yapmalarını istiyorsak neden yapmaları, neden buna ihtiyaç var bunları açıklayarak yaparsak çocuklar daha rahat daha kolay daha soft geçiÅŸler yaparlar. Onun için müdürlerin, okul yönetiminin velilere önce bir veli toplantısı yapıp arkasından çocuklarla birlikte daha arkasından sadece çocuklara bu konuda anlatırlarsa çocuklar da rahatlarlar ve velilerin zihinlerinde soru iÅŸareti kalmaz. Onlarda soru iÅŸareti kalmayınca evlerine gittiklerinde evde rahat olurlar. Duygular bulaşıcıdır çocuklar bu duyguları alırlar ÅŸimdi bu oda da siz çok aÄŸlasanız otomatikman bende o üzgün moda geçerim ve sizin neden aÄŸladığınızı sorar empati yapar sizinle birlikte üzülürüm. Siz neÅŸeliyseniz de aynı ÅŸekilde evde rahat, huzurlu, okuldan emin olan öğretmenlerinden emin olan veli, bir anne ve baba çocuÄŸuna nasıl yaklaşır. Bunun tam tersini düşünün çocuk bunu alır dolayısıyla okulda da çocuÄŸa bu ÅŸekilde anlatılırsa iÅŸte kreÅŸ olabilir, anaokulu olabilir ilköğretim, ortaöğretim ve hatta üniversitelerde çocuk çok daha gönlü rahat kendisinden emin geleceÄŸe dair kaygıları azalmış bir ÅŸekilde devam eder diye düşünüyorum. Alınan fiziksel önlemler çok önemli ama alınan duygusal önlemlerin bir adım önünde olduÄŸunu düşünüyorum. Â
– NormalleÅŸme sürecinde ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?
Sancaktepe Belediyesi-KreÅŸ Sancaktepe’de yönetici olarak çalışıyorum ve bizim grubumuz 3-6 yaÅŸ grubu. Onlarla birlikte hayata baÅŸladık burada bire bir içinde yaÅŸayan biri olarak ailelerle neler yapıyoruz hangi önlemleri alıyoruz bunlardan bahsedebilirim. Gelen çocuklarımız çok küçük kritik yaÅŸta 3-6 yaÅŸ grubu hayata dair düşüncelerin oluÅŸtuÄŸu, kendine dair düşüncelerin oluÅŸtuÄŸu anneleriyle bir arada anneden daha kopamamış çocuklar var biz bunu çok güzel gözlemliyoruz aslında çocuklara baktığımızda nasıl bir ailede olduklarını anneleriyle iletiÅŸimlerinin nasıl olduÄŸunu çok da iyi anlıyoruz ve emin olun bu çocukların evlerinde de telefonlar olabiliyor bazen öncelikle bunları konuÅŸuyoruz hayat iletiÅŸimden, görsel iletiÅŸimden yani internetten ibaret deÄŸil anneler çocuklarına yemek yedirebilmek için ellerine telefon veriyorlar kendileri rahat konuÅŸabilmek için yine telefon veriyorlar ve Youtube’den çizgi filmler, ÅŸarkıları açıyorlar biz öncelikle annelerle konuÅŸuyoruz. Bakın 1990’dan sonra hiperaktivite ve dikkat bozukluÄŸu, dikkat dağınıklığı son derece gündemde. Neden gündemde derseniz gelen çocuklardan bazıları ayakkabısını baÄŸlayamıyor hala 5 yaÅŸ grubu yalnız yemek yiyemiyor çünkü bunu yapan birisi var, annesi var. Yemek yemeÄŸi bıraksanız bu çocuÄŸun yemek hızı ne kadar olacak çok daha yavaÅŸ olacak deÄŸil mi? Annesi hızlı hızlı yediriyor ayakkabısını eÄŸilip kendisi baÄŸlaması gerekirken ki bunu dakikaya vursanız daha ağır olacak anne baÄŸlıyor ve bırakıyor dolayısıyla çocukların bunların ekranda eÄŸer ki sürekli telefonla, tabletle, bilgisayarla sürekli meÅŸgulse onların bilgilerin aktığını görüyor. Annesi kendi yerine bir an önce yapıyorsa bu ÅŸekilde çok çabuk yapıldığını görüyor o zaman bu çocuk beklemeye tahammülü yok kendini beklemeye tahammülü yok çünkü her iÅŸi yavaÅŸ yapıyor ne yapıyor canı sıkılıyor yapmıyor bırakıp atıyor kitap okuyacak ama kitap okumasına gerek yok ki çizgi film var zaten çizgi filmde görüyor hem seyrediyor hem duyuyor hem ne olacağını bir an önce atlayarak gidiyor ve sonunu getiriyor. O zaman neden kitap okusun neden o kadar zamanı boÅŸa harcasın çocuk somut düşünür bizim gibi soyut düşünmez 11-12 yaşında baÅŸlar soyut düşünce hiç gerek yok. O zaman annelerin de iÅŸine geliyor babaların da iÅŸlerine geliyor daha rahat telefonuyla konuÅŸuyor babası daha rahat iÅŸ görüşmelerini yapıyor evde anne daha rahat arkadaÅŸlarıyla konuluyor yemeÄŸini yiyor. Bir anlamda ÅŸunu da söylemek istiyorum her nedense velilerin çocukların ne yediÄŸiyle ilgili ilgilenme dereceleri bir numara ne yedi, bugün yemek yedi mi? DoÄŸru yemek yemesi çok önemli ama ne öğrendi bugün kendine ne kattı sorusu daha önemli olmalı. Çocuk kendisiyle ilgili velinin neyi önemsediÄŸini alıyor zaten çocuklar çok bilinçliler daha bilinçliler dolayısıyla buna uygun davranıyor ve annesinin zayıf noktasını yakalıyor yemek yemiyor annesi veriyor eline tableti veriyor eline telefonu yemek yemesini saÄŸlıyor ve çocuk bu arada seyrediyor. Çizgi filmleri seyrederken tabi kaydırırken baÅŸka zararlı ÅŸeyleri de seyredebiliyor pandemiyle ilgili, salgınla ilgili haberleri duyuyor evin içinde diyelim ki anne ve baba haberleri seyrediyor pandemiyle, salgınla ilgili vahim ÅŸeyler anlatılıyor biliyorsunuz hastane odasında, yoÄŸun bakımda gösterilenler de var. Dolayısıyla çocuk bunlarla ilgili görüyor ve kafasında daha büyütüyor da olabilir. Orda insanların öldüğünü yakında anne ve babasının da ölebileceÄŸini kendisinin de orda öleceÄŸini veya anne-babasının ölünce kendisinin bu dünyada yapayalnız kalacağının hayalini de kuruyor olabilir. Çocukların hayal dünyaları çok geniÅŸ o zaman ne yapacağız çocukları bu görüntüler ile muhatap etmeyeceÄŸiz. Beraberiz onlarla bilgisayarı tableti telefonu vermeyeceÄŸiz ellerine evet bu zor olabilir zahmetli olabilir daha kolayı var bizim için vermek ve kurtulmak ama biz bir çocuk yetiÅŸtiriyorsak gelecek nesiller bizim elimizdeyse bizde bunun bilincindeysek ve gelecekteki dünyanın daha iyi daha duyarlı deÄŸerleri daha yüksek daha ÅŸefkatli daha sabırlı daha kaÅŸif bir ÅŸeyleri icaat eden daha akademik zekası da yukarıda olan duygusal zekası da yukarı da olan yetiÅŸkinler yetiÅŸtirmek istiyorsak anneler olarak bazı fedakarlıklar kendimizden ve bir ÅŸeyler vererek onları yetiÅŸtirebiliriz. O zaman ÅŸunu söyleyebiliriz haberlerle çocukları çok muhatap etmiyoruz ama Polyana gibi çok pembe tablolarda çizmiyoruz çünkü bu da hayatın bir gerçeÄŸi anlatacağız hastalık olduÄŸunu önlemler almamız gerektiÄŸini nasıl yaÅŸayacağımızı aramızda bırakmamız gereken mesafeyi biz evin içinde eÅŸimiz ile bunu uygulayacağız ki çocuk bunu yaÅŸayacak. Gelen misafirlerle uygun ÅŸekilde oturma mesafemizi görecekler onlarda o ÅŸekilde davranacaklar biz nasıl yaşıyorsak çocuklarda emin olun bizi takip edeceklerdir.Â
Cevapla
Want to join the discussion?Feel free to contribute!