Yeme bozukluğu olarak adlandırılan anoreksiya nevroza, diyet sürecine girenlerin daha sonra psikolojik durumlarının tahrip olmasıyla beraber yemek yiyememe ve yemekten tiksinme durumlarıdır. Büyük tehlike arz eden anoreksiyanın belirtileri nelerdir? Anoreksiya neden olur ve nasıl geçer?

Ergenlik dönemindeki gençlerde görülen yeme bozuklukları ebeveynlerin korkulu rüyasıdır. Beden algısında bozuklukların fiziksel belirtileri ön planda olsa da aslında yeme bozuklukları psikolojik bir problemdir. Özelliklerde genç kızlarda görülen anoreksiya nervoza hastalığının erkeklerde görülme oranı çok düşüktür. Yapılan çalışmalarda her bin genç kızdan birinde görülen hastalıkta kişi kilo alma kaygısından dolayı yemek yemeyi reddeder ve ciddi sağlık problemleri hatta ölümle karşı karşıya kalabilir. Peki, anoreksiya aslında nedir? Anoreksiyanın gizli ve açık belirtileri nelerdir? Anoreksiya nasıl anlaşılır ve nasıl atlatılır? İşte, anoreksiya hastalığına dair tüm detaylar…

ANOREKSİYA NEDİR VE NEDEN OLUR?

Anoreksiya genellikle kontrolsüz ve sağlıksız diyetler sonucu gelinen son durumdur. Kısa sürede zayıflama amacı olan bazı kişiler sağlıklı beslenme ve diyet programları dışında yemek yemeden ve her insanın yaşı ve fizyolojik durumuna göre alması gereken besinleri tüketmeden kilo verme peşine düşüyorlar. Asıl nedeni psikolojik durum bozukluğu olan anoreksiya da bu durumda devreye giriyor. Kilo verdikçe ve zayıfladıkça daha fazlasını isteyen birey aynaya baktığı zaman asıl durumu değil zihnindeki kilolu insanı görüyor.

Anoreksiya genellikle genç kızlığa yeni yeni adım atan ergenlik döneminde olan bireylerde sık görülüyor ki bunun nedeni kendini çevresinin algısı dahilinde onlara kabul ettirme amacıdır. Günümüzde toplum algısı tarafından kadınların çok zayıf ve asla fazlalığı olmayan sıfır beden olması gerektiği düşünüldüğü için genç kızlar da bir lokmanın onlara kilolar vadettiğini düşünüyorlar. 

Özenilen kişilikler, göz önünde olan ünlüler ve rol model alınan bu bireylerin sahip olduğu profil genç kızların algısını o yöne çekiyor. Bunun sonucu ise kişilikleri yeni yeni oluşan bireyler yemek yemezler ve bunun onlara kilo kaybettirerek kabul görmüş güzellik algısına kavuşturacaklarına inanırlar.

Anoreksiyanın en büyük nedenlerinden biri de özgüven eksikliğinin getirisi olan kendini kabul ettirme çabasıdır. Hayatının bir döneminde kilolu olan kişilerde kilo verdikten sonra bu durumu kabul etmeyerek hala kilolu olduğuna inanma da sık görülür.

Anoreksiya sahibi bir kişi;

Anoreksiya sahibi kişiler besin alımına, kiloya ve zayıflığa karşı takıntılı olan kişiler zayıf olsalar dahi yemeği ve aç olduklarını redderler. Çok düşük kalorili bir diyet tükettikleri için vücut ağırlıkları zamanla azalır. Anoreksiya genellikle kentsel yerlerde ve şehir merkezinde yaşayan kişilerde görülürken, hastalığa yakalananların %95’i kadındır. Genellikle ergenlik döneminde başlamakta ortalama 17 yaş ama nadiren 40 yaşın üzerinde de görülebilmektedir.

Özellikle 12-25 yaş aralığında olan Anoreksiyalı bir kişinin tipik durumları şöyledir;

-Sahip olduğu boy ve kilo oranının normal olduğunu kabul etmez ve her zaman kilo fazlalarının olduğuna inanırlar.

-Kilo almaktan çok korkarlar. Bu durum histerik bir şekilde baş gösterir ki, bir gram dahi onlar için büyük bir yüktür.

-Günün her saatinde fırsat buldukça tartıya çıkarlar. Özellikle bir lokma dahi yeseler onun getirisini görmek isterler. 

-Asla açlık hissetmezler, toplum içinde mesela yemekli bir toplantıda, aç olsalar dahi tok olduklarını dile getirirler. 

-Kısa sürede sağlıksız şekilde (kastan kilo verme vs.) aşırı kilo verirler. Tabiri caizse günden güne erirler. 

-Az porsiyonlu normal bir öğün tükettikleri takdirde mideleri bulanır ve aşırı şişkinlik hissederler. Çok bilinen bir yönleri de yemek yedikten sonra yemeği kusmak çeşitli yollara başvururlar.

-Kabızlık ve düzensiz adet sorunları vardır.

-Tüylenme ve saç dökülmesi problemi yaşarlar.

–Baş dönmesi ve bayılma; tırnaklarda mavimsi renk değişikliği görülür.

-Kuru sarımsı bir cilt; kol ya da bacak şişmesi görülür.

-Psikolojik açıdan da hasar alırlar; depresif, agresif, korkulu ve hiperaktif olurlar.

-Yemek yememenin dışında sürekli ve ağır egzersizler yapmaya çalışırlar. 

-Obsesif- kompulsif tavırlar içine girerler ve ev işi, ders gibi mevzularda saplantı sahibi olurlar.

Anoreksiyanın gizli belirtilerine dikkat!

*Kilolu olduğunu çevresine kabul ettirme çabası

*Kalın giyinerek vücudunu gizlemek

*Sosyal hayattan çekilmek

*Tuhaf yeme alışkanlıkları; düşük kalorili gıdalar, uzun süre çiğneme, çatalla yemeği kurcalama

*Egzersiz takıntısı ve sık sık ayaklarını oynatma

*Kendi başına yemek ve başkalarından gizleme çabası

*Adetten kesilme ve gecikmeler

*Soluk cilt ve cansız saçlar

*Kabız giderici müshil ilacı kullanmak 

*Doku kaybı sonrası fazla yumuşak cilt 

*Şiddetli mide ağrıları 

*Yemeklere aşırı ilgi gösterme

Anoreksiya ile beraber gelen sağlık sorunları;

-hastalarda kansızlık,

-vücut su- tuz dengesinin bozulması,

-kanda kolesterol ve üre düzeylerinin artışı, 

-karaciğer enzimlerinin yükselmesi,

-tiroid bezi hormonlarının düşmesi,

-kadınlarda ostrojen dediğimiz kadınlık hormonu,

-erkeklerde testesteron düşüşü,

-kalp atımında azalma ve düzensizlikler,

-böbrek sorunları,

-kemik erimesi,

-beyin boşluklarının beyin dokusuna oranla kapladığı hacmin artışı şeklinde sıralanabilir.

ANOREKSİYANIN TEDAVİSİ VAR MI?

Yeme bozukluğu anoreksiyada tedavi özellikle psikolojik durumun iyileştirilmesi ile tedavi edilir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde olmamak kaydı ile davranışçı terapi, aile terapisi ve grup terapisi kullanılabilir. 12-25 yaş civarında olan genç kızlar için ailevi, sosyal problemlerin tespiti ile tedavi sürecine geçilebilir. 

Psikoterapide bir uzman eşliğinde; hastanın kendi duygularını uygun bir şekilde ifade edebilmesi, yeme davranışı üzerine kurulu yanlış düşünce tarzının değiştirilmesi, vücuduna yönelik olumsuz algılamaların düzeltilmesi, özgüvenin oluşturulması, kişiler arası sorunların belirlenip, çözümüne yönelen bir yaklaşımın oluşturulmasına çalışılır.

Aşırı kilo kaybı ile beraber sağlığı tehdit eden acil bir durumla karşılaşılırsa nazogastrik veye PEG adı verilen tüple beslenme destekleri uygulanabilir.