Hamilelik döneminde görülen sağlık sorunlarından bir tanesi kan değerindeki düşüklüktür. Anne adaylarını sıkıntıya sokan bu durumun bebeği riske atmaması için yapılabilecek yöntemleri sıraladık. Hamilelikteki kansızlık belirtileri ve tedavisi nedir? Hamilelikte demir eksikliği nasıl giderilir? Hamilelikte demir eksikliği belirtileri neler? Hamilelikte demir eksikliği için ne yenmeli? Demir bakımından zengin besinler:
Hamilelik döneminde anne adayını bekleyen fiziksel değişimler arasında hormonları ve kan değerlerini birincil derecede ilgilendiren etmenler meydana gelmektedir. Bu etmenler arasında başı çeken önemli bir durum da demir eksikliği yani anemidir. Hamile kadının ve bebeğin sağlığını doğrudan etkileme potansiyeline sahip olan demir ihtiyacı, ileri boyuta gelir de karşılanamazsa ne yazık ki bebekte ölüm vakaları gelişebiliyor, bağışıklık sistemi güçsüzleşebiliyor ve enfeksiyona yakalanma gibi durumlar görülebiliyor. Dünya çapında en sık karşılaşılabilen kansızlık türü olan anemi ile ilgili yapılan bir araştırmada, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre; hemoglobin değerlerinin hamilelik durumu taşımayan kadınlarda 12 gr/dl, erkeklerde 14 gr/dl’nin altına inmesi “anemi” olarak ifade edilmektedir. Beslenme şeklinde yapılabilecek ufak ama etkili oynamalarla demir eksikliğinden uzak sağlıklı ve rahat bir hamilelik süreci geçirilebilir. Anne adaylarının demir eksikliği ile ilgili merak ettikleri tüm bilgileri sizler için derlemeye çalıştık. Hamilelikte demir eksikliği ile ilgili bilinmesi gerekenler:
HAMİLELİKTE DEMİRE DUYULAN İHTİYAÇ NEDEN ARTAR? HAMİLELİKTE DEMİRİN ÖNEMİ…
Hamile kalındığı andan itibaren vücuttaki kan hacminde görülebilecek bazı değişimler, anne adaylarının kendilerine daha çok dikkat etmeleri gerçeğini ortaya koyar. Hamilelikle beraber atış gösteren kan hücresi üretimi tıpkı anne adayında olduğu kadar bebekte duyulan ihtiyacı da etkiler.
Artış gösteren kan hücreleri; organları tamamıyla etkilediği gibi rahim içerisine yerleşen bebekte de plasenta aracılığıyla oksijen taşıyacak hücrelerdir. Bu hücrelerin üretilebilmesi için ise anne adayının demire ihtiyacı vardır.
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ NASIL ANLAŞILIR?
Hamilelik sürecinde vücut üzerinde görülebilecek hafif anemiyi anlamak biraz güç olabilir. Demir eksikliğini ele veren birçok işaret ve semptomlar gizlidir, çünkü her hamilelikte görülen sıradan belirtiler gibi kendini gösterirler. Fakat hafif dereceli düşük demir demir fark edilir derecede azalma gösterirse işte o zaman aneminin belirti ve semptomları daha belirginleşerek anlaşılır hale gelebilir. Bunları kısaca şu şekilde özetleyebiliriz:
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ
– Yorgunluk ve halsizlik
– Soluk ya da sarı cilt tonu
– Hızlı ya da düzensiz kalp atışı
– Göğüs ağrısı
– Baş dönmesi
– Soğuk el ve ayaklar
– Baş ağrısı
– Nefes darlığı
– Odaklanmada zorluk
Demir eksikliğinin şiddetli belirtilerinde ise; çarpıntı, toprak ya da buz yeme, tiroit fonksiyonlarında yavaşlama ve huzursuz bacak sendromu gibi durumlar da görülür.
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ NEDEN GÖRÜLÜR? ANEMİ SEBEPLERİ:
– VÜCUDUN DEMİRE OLAN İHTİYACI ARTAR
Hamilelikte fetüsün ihtiyaçları ve kan hacminin artış göstermesinden dolayı demire olan ihtiyaç sıklaşır. Özellikle de hamileliğin 2. ve 3. trimester dönemlerinde demir ihtiyacı artmasına rağmen diyetle beraber alınan demir gereksinimi karşılık bulamaz, dolayısıyla da ek olarak demire duyulan ihtiyaç sıklaşır.
– YETERLİ MİKTARDA BESLENMEME DURUMU
– ART ARDA YAPILAN SIK DOĞUM VE DÜŞÜKLER
– ENFEKSİYON VE ÖZELLİKLE PARAZİTER HASTALIKLAR
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ BEBEĞE ZARAR VERİR Mİ?
Normal sağlıklı bir kimsede bile görülen demir eksikliği vücut fonksiyonlarını olumsuz etkiler iken hamilelikte görülen anemi yani demir eksikliği hem bebeği hem de anne adayının kendisine birtakım zararlar verebilmektedir. Hafif seyreltideki bir anemi sağlıklı ve dengeli beslenme ile çözülebilir iken, şiddetli anemi de doktorlar ilaç kullanımını tavsiye edebilmektedir.
DEMİR EKSİKLİĞİNDE YÜKSEK RİSK GRUBU ALTINDA OLAN KİMSELER:
Yenidoğan dönemi ve 6 ay 4 yaş arası çocukluk dönemi: Vaktinde dünyaya gelen bir bebeğin deposundaki demir miktarı onu 6 ay kadar idare edebilir fakat devamında yeterli miktarda demir ihtiyacı alınmıyorsa anemi görülebilir.
Ergenlik evresi: Hızlı büyüme ve gelişimin olduğu bu evrede, regl kanamaları ile beraber görülen kan kaybı demir eksikliğini tetikleyebilmektedir.
Hamilelik: Hem bebek ve plasenta hem de artış görülecek olan kan hacmi sebebi ile hamilelikte anemiye sık rastlanabilir.
Vejeteryan beslenme: Hayvansal gıdalarda demirin emilimi daha etkili olmaktadır.
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ NASIL GİDERİLİR? HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ İÇİN NE YEMELİ?
Oksijenin hücrelere taşınmasını sağlayan ve kırmızı kan hücrelerinde yer alan hemoglobin isimli proteinin üretimi için demir gerekir. İnsan sağlığı için çok önemli bir yeri olan ama ne yazık ki dünya çağında eksikliği en fazla görülen mineral türü de olan demir eksikliği yani aneminin erkeklere nazaran kadınlarda daha fazla görülmesinin birincil sebebi de kadınların ay başında gördükleri adet kanamalarıdır.
Bu nedenle erkeklerde 8 mg. olan günlük demir ihtiyacı kadınlarda 18 mg. ye ve hamilelerde 27 mg. ye kadar çıkmaktadır. Hamilelikte meydana gelebilecek olan demir eksikliği anemisi erken doğuma, düşük doğum kilosuna ve yenidoğan ölümlerine yol açmaktadır. Her ne kadar beslenmeye dikkat edilse de bazı durumlarda doktorlar tarafından demir takviyesi olarak çoğunlukla 30 mg. olan multivitamin ilaç kullanımını önerebiliyor.
Doktor önerisi hariç tek başına bilinçsizce hareket edilerek vücuda fazla oranda demir yüklemek de anne adayının ve bebeğin sağlığını riske atmak için yeterlidir. Örneğin; diyabet, oksidatif stres, kısırlık, hipertansiyon…
HAMİLELİKTE DEMİR EKSİKLİĞİ İÇİN BESLENME NASIL OLMALI?
Hamilelik döneminde günlük en az 2-3 porsiyon kadar demir oranı yüksek gıdalara yer verilmelidir. Bunların başında ise elbetteki sakatat ve et gelir. Normalde sevse bile hamilelikte hormonlardan dolayı bazı yiyeceklere karşı tiksinmeler meydana gelebilir. Bu tiksinmeler ete karşı ise et yerine tercih edebileceğiniz demir içeren gıdaların başlıcaları; yeşil sebzeler, kuru üzüm, pekmez, fındık, fıstık, yumurta ve kuru baklagillerdir.
C vitamini, demir emilimini artırmasına olan pozitif etkileriyle diğer vitaminlerden ayrışır. Portakal suyu, domates suyu, salata demirin vücuda geçme oranını artırarak vücudun demir ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olur.
VÜCUTTA DEMİR ORANINI ARTTIRACAK BESİNLER:
Kırmızı et
Balık – somon, sardalya
Yumurta
Kuru meyve
Tam tahıllı ekmek
Fasulye, mercimek, nohut
Fındık, kaju, çekirdek
Kuru erik, kayısı ve üzüm
Yeşil yapraklı sebzeler – brokoli, ıspanak, kara lahana, su teresi
HAMİLELİKTE KAN DEĞERLERİNİN DÜŞÜK OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Anemi çeşitleri arasında sıklıkla görülen demir eksikliği, erkeklere kıyasla kadınlarda daha sık rastlanır. Bunun nedeni ise düzenli olarak görülen regl kanaması, kısa süreli doğumlar, emzirme ve bağırsak parazitleri kadınların demir gereksinimini arttıran durumlardır. Kandaki hemoglobin değerinin az çıkması kansızlık olarak ifade edilirken,hemoglobin oksijenin kan aracılığıyla hücrelere taşınmasını sağlar.
– BAŞ DÖNMESİ
– NEFES DARLIĞI
– EL VE AYAKTA UYUŞMA
– AĞIZDA YARA OLUŞUMU
– BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNDE GÜÇSÜZLEŞME
– EKLEM YERİNDE AĞRI
– ALGILAMADA GERİLİK
– PİKA SENDROMU
– HALSİZLİK
Yukarıda bahsedilen tüm belirtiler anne adaylarının hamilelik dönemi boyunca karşılaştıkları belirtilerdendir. Dolayısıyla demir eksikliğini anlamanın en kesin yolu kan tahlilidir.
KAN DEĞERİ DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL GİDERİLİR?
Demir eksikliği görülmesinin başlıca nedeni doğru beslenmemekten kaynaklanır. Demir emilimini azaltan gıdaları tüketmemeye özen gösterin. Turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler, domates, kivi, avokado, şeftali, elma ve muz demir emilimini artıran faydalı gıdalardandır.
Çay ve kahve tüketimi kahvaltıda gerçekleştirildiğinde demir emilimini arttıran besinlerin etkisini azaltır. Bu nedenle çay ya da kahve içmek istiyorsanız yemekten 1 saat sonra tüketmelisiniz.
Demir alınımını arttırmak için aşırı miktarda pekmez tüketmeye kalkmayın. Aksi halde vücudunuza fazla miktarda şeker yüklemesi yapılacaktır.
