Modern çağ hastalıklarının başında gelen kötü kolesterol hakkında merak edilenleri sizler için araştırdık. Kanda yükselen kötü kolesterol çeşitli hastalıklara neden olur. Özellikle damar ve kalp hastalıklarına zemin hazırlar. Peki kolesterol nedir? Kolesterol neden yükselir? Kolesterol belirtileri nelerdir? Hemen her yaş grubunu etkileyen kolesterole dair her şey haberin detayında:
Kan hücrelerinde ve hayvan zarlarına bulunan kolesterol, vücutta çeşitli görevleri olan yağ seviyesidir. Hem insan vücudunda bulunan hem de hayvanlar besinler aracılığı ile vücuda giren karaciğer, akciğer, ince bağırsak, böbrek üstü bezleri ve üreme organları gibi birçok organın oluşumunu sağlar. Ayrıca bu organların işlevselliğini artırır. Kısacası kolesterol vücudun olmazsa olmazlarındandır. Organların dokularında hücrelerle sentezlenerek enerjisini artırır. Gereğinden fazla olunca ise buralardaki yağ oranının çoğalmasına ve kana karışarak damarların tıkanmasında yol açar. Safra taşlarının oluşumundaki temel etkende kolesterol seviyesinin yükselmesinden kaynaklanır. Kolesterolün iki çeşidi vardır. Biri iyi olarak adlandırılan HDL’dir. Diğeri ise özellikle modern çağdaki düzensiz beslenme ve çevresel etkilerle artan kötü kolesterol yani LDL’dir. Kolesterolü taşıyan adıl madde lipoproteindir. Lipoprotein seviyesi hücrelerin enerji oranı ile eş değerdir. Kolesterol içerisinde lipoprotein oranı yüksek ise bu iyiye düşük ise kötüye işarettir. Lipoproteinin az olduğu yerlerde kolesterol tam bir yağ birikimi olur. Bu da vücuttaki yağlanmanın oranını artırır. Çeşitli ciddi hastalıklara davetiye çıkarır.
KOLESTEROL ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
– Kanda en büyük hacme sahip olan kolesterol çeşidi Şilomikronlardır. Şilomikronlar, lipoprotein grubunda yer alır. Kolesterol ve lipidlerin kolayca karaciğer ve bağırsaklara tanışmasını sağlar.
– Hücrelerin içindeki yağ depolarına Trigliseridler, denir. Bunlar hücrelerin kendilerini yenilemelerini sağlar. Ancak aşırı olduğunda bölgesel yağlanmalara neden olabilir.
– Karaciğerde bulunan ve vücut hücrelerinin kendilerini yenilemelerini destekleyip toksinlerin arındırılmasına yardımcı olan VLDL yani çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerdir. Aynı zamanda yağların kaslarda depolanmasını da sağlayarak gelişimlerini destekler.
– Lipid kolesterolünün oluşması için oksijene ihtiyaç duyar. Oksijenle tepkimeye giren lipidler kan akışını kolaylaştırır. Bunun seviyesinin düşük olması kısa süreli hızlı ya da yavaş kalp atışlarına yol açar.
KOLESTEROL NEDEN YÜKSELİR?
Kolesterol organların zar hücrelerinin yanı sıra kanda da bulunur. Lipoprotein miktarı hayvansal kolesterolünde azdır. Bu da çok fazla hayvansal yağ tüketildiğinde kötü kolesterol seviyesinin artmasına neden olur. Hayvansal kolesterol özellikle dondurulmuş, hazır gıda ve trans yağ oranı fazla olanlarda bulunur. Bu besinler aracılığı ile hayvansal kolesterol direk olarak kana karışır. Kan akışını yavaşlatır. Damarlardaki yağ birikimini artırır. Karaciğerin toksinleri atmasını yavaşlatarak cilt altında yağ bezleri oluşturur. Vücut bu yağları yakamaz ya da her hangi bir yolla da atmadığından çeşitli hastalıkların artmasına zemin oluşturur. Kolesterolün yükselmesine neden olan bir diğer sorun ise vücuttaki endojen üretiminin artmasıdır. Endojenin artmasının nedeni ise diyabet ve genetik bozukluktur. Sağlıklı bir insanda kötü kolesterol seviyesinin yükselmesinin nedeni de endojenindir.
KOLESTEROL BELİRTİLERİ NELERDİR?
– Karaciğerin yağlanmasından kaynaklı yüz bölgesinde özellikle de göz çevresinde sarı renkli yağ bezelerinde artış yaşanır.
– Sürekli olarak yorgunluk ve halsizlik hissinin olması
– Nedensiz baş dönmesinin yaşanması
– Yaraların erkenden iyileşememesi
– Cildin solgun görünümünde artış
– Sebepsizce vücudun bazı bölgelerinde morarmaların görülmesi
– Kol bacak ve ayakta uyuşmalarda artışın olması kolesterolün yüksek olduğuna işarettir.
KOLESTEROL NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Kötü kolesterolün yükselmesi damar sertliği, damar tıkanıklığı ve kalp krizi gibi sağlık sorunlarına neden olur. Bu yüzden kolesterol seviyesinin düşürülmesi için erken müdahale edilmelidir. Uzman kontrolünde verilen ilaçlarla kandaki ve organ zarlarındaki kolesterol oranları düşürülür. Bunun dışında genetiksel yükselen kolesterol için ayrı bir ilaç tedavisi uygulanır. Kandaki kolesterol seviyesinin azalmasını sağlamak için ise diyet uygulanır. Sağlıklı bir kişi de LDL düzeyi 130 mg/dL’nin altında olmalıdır. HDL düzeyi kadınlarda 40 mg/dL, erkeklerde ise 50 mg/dL’nin üzerinde olmalıdır.
KOLESTEROL DÜŞÜREN BESİNLER NELERDİR?
– Kötü kolesterolü düzeltmede etkili çaylardan biri alıçtır. Alıç kötü kolesterolün içerdiği yağın etkisini azaltır. İdrar yolu ile vücuttan atar.
– Omega-3 yağ asidi bakımından zengin olan balık ve cevizde kolesterol seviyesini düşürerek kan akışını düzenler. Uzmanlar balık tüketirken fırında pişirilmesini tavsiye eder. Düzenli olarak haftada iki defa balık üç defa da bir avuç ceviz tüketilmesini öneriyor.
– İçerdiği yüksek lif sayesinde biberde kolesterol seviyesine iyi gelir. C vitamini bakımından zengin olan biber damarlarda yağ birikmesine böylece kolesterolün yükselmesini engeller.
– Kötü kolesterolü düşürmede en etkili doğal besinlerden biri de çekirdekli kırmızı üzümdür. Günde bir salkım kırmızı üzüm kolesterolü düşürmede etkilidir.
Bunlar dışında maydanoz, elma sirkesi, enginar, brokoli, domates ve greyfurt gibi besinler de kolesterolü düzenler.