‘Dünya Herediter Anjiyoödem Günü’ olarak kabul edilen 16 Mayıs’ta, çok da yaygın olmayan bu hastalığın önemine değinmek adına alerjiden ayıran yönlerini araştırdık. Ülkemizde 6 ila 10 bin kişide bu hastalığın olduğu düşünülmektedir. Prof. Dr. Gül Karakaya, iki hastalığı birbirinden ayıran detaylarını anlattı.

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, İmmünoloji ve Allerji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gül Karakaya Herediter Anjiyoödem (HAÖ) ataklarının yanlış teşhis edilebildiğini ve kramp şeklinde karın ağrısıyla acile giden her üç hastadan birine gereksiz yere apandisit, safra kesesi, yumurtalık kisti hatta dış gebelik gibi ameliyatlar yapıldığını belirtti. Prof. Dr. Karakaya, Herediter Anjiyoödemin ilk başta akla gelmediği için tanısının zor konulduğunu, tanı konulunca da kontrol altına alınabildiğini; Almanya’da 2, İngiltere’de 5.5, Fransa’da 7 yılda hastalık teşhis edilirken, bu sürenin Türkiye’de 20 yılı bulabildiğini ifade etti. 

ALERJİ Mİ, HEREDİTER ANJİYOÖDEM Mİ?

Herediter Anjiyoödem’in, alerjik reaksiyonlarla çok sık karıştırıldığını ve hastalara doğru tanı konulmasının çok uzun yılları bulabildiğini belirten Prof. Dr. Karakaya şunları ifade etti:

“Alerji nedenli anjiyoödemlerin aksine, HAÖ vakalarında kaşıntı, kurdeşen olmaz ve şişlikler diğer anjiyoödem hastalıklarına göre çok daha yavaş gelişip çok daha yavaş düzelir. Zaten bu hastalar alerji ilaç ve şuruplarına, kortizonlu ilaçlara ve adrenaline de yanıt vermez. Bu nedenle bir hasta sadece anjiyoödem nedeniyle bir sağlık kuruluşuna gidiyorsa, olası tanılar arasında HAÖ mutlaka düşünülmelidir. HAÖ için yapılan bazı kan tetkikleri alerji nedenli anjiyoödemin aksine çok tipik değişiklikler gösterir.”

Herediter Anjiyoödem ile karışan diğer bir hastalığın da Ailesel Akdeniz Ateşi (FMF) olduğunu söyleyen Prof. Dr. Karakaya söyle devam etti:

“Tek başına ciddi karın şikayeti olan hastalar, FMF tanısı alabiliyor ya da şiddetli karın ağrısı şikayetiyle gittikleri acil servislerde apandisit, yumurtalık kisti, dış gebelik gibi tanılar ile maalesef gereksiz yere ameliyat edilebiliyorlar.”

HEREDİTER ANJİYOÖDEM (HAÖ) KALITSAL BİR HASTALIKTIR

Prof. Dr. Karakaya “HAÖ, vücudun farklı bölgelerinde tekrar eden şişlik (ödem) ataklarıyla ortaya çıkan, kalıtsal bir hastalıktır. Tanı Muayene sonrası kan tetkikleri ile koyulur. Öncelikli olarak kandaki kompleman 4 (C4) düzeyini ölçeriz. Bunun düzeyi düşük çıkarsa C1 inhibitör düzeyi ve C1 inhibitör fonksiyonunu tetkik ederiz. HAÖ hem kadınlar hem de erkeklerde görülür. Bu hastalığa sahip olan birinin çocuğuna hastalığı geçirme oranı %50’dir. HAÖ hastaları çocuk sahibi olduğunda, çocukları hastalık belirtisi göstermese bile mutlaka bir tarama testinden geçirilmelidir. Ülkemizde nüfusa göre 6-10 bin HAÖ hastası olduğu tahmin edilmektedir.” diye açıkladı.

ANİ NEFES KESİLMESİNE YOL AÇABİLİR

El, yüz, ayak, bacak, genital bölge, sindirim sistemi ve nefes yollarında ani ve çok şiddetli şişme (anjiyoödem) ataklarıyla birden ortaya çıkan bu hastalık, sindirim sisteminde geliştiğinde kramp şeklinde çok ciddi karın ağrısı, bulantı ve kusmaya sebep olur. Hastalık yüzde geliştiğinde ise hastanın tanınmaz hale gelebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Gül Karakaya, özellikle nefes yolunda, gırtlak bölgesinde gelişen ani ödemlerin, tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini, doğru ve hızlı müdahale edilmezse hastalar için ölümcül olabileceğini söyledi.

DİŞ ÇEKTİRMEK, KLAVYE İLE YAZMAK VE YÜRÜYÜŞ BİLE RİSKLİ OLABİLİR

Prof. Dr. Karakaya HAÖ hastalarında her türlü travma, basınç, yaralanma, ameliyat, anestezi, enfeksiyon, kaygı, sınav stresi, enfeksiyon, değişen hormon seviyeleri, doğum kontrol ya bazı tansiyon ilaçları kullanımının bile hastalığı tetikleyebileceğini söylerken, özellikle tanı almamış hastalar konusunda uyardı:

“Tanı almamış” ya da tanı alıp işlem öncesi koruyucu ilaç uygulanmamış hastalarda ağıza ve dişlere yapılan çeşitli müdahaleler ve cerrahi girişimler gırtlak şişliğine neden olur. Genelde alerji ile karıştırılan bu durumda, hastaya zamanında müdahale edilemez ise hayati risk oluşturur.”

YILDA 100 GÜN ATAKLA GEÇİYOR

HAÖ, oldukça değişkenlik göstermekle birlikte genel olarak çocukluk çağında (0-20 yaş aralığı) başlar. Ergenlik dönemine girişle hormonların artışı ile birlikte kötüleşir, ömür boyu sürer. Ataklar ortalama 2-5 gün devam eder. Bu da hastaların senede 20-100 gününü atakla geçirdiğini gösterir. Bu durum ciddi okul ve iş günü kaybı ve devamsızlığına neden olur. Prof. Dr. Karakaya “Ölüm korkusu HAÖ hastalarının yaşam kalitesini çok bozmakta, hatta bazen panik bozukluklara neden olmaktadır. Örneğin yüzü şişen bir hasta o gün işe veya okula gitmek istememektedir. Bazı hastalar bunu bir eksiklik olarak görmekte ve evlenmekten çekinmektedir. Kalıtsallığı nedeniyle bir kısmı da çocuk sahibi olmaktan korkmaktadır.” diye konuştu.

HEREDİTER ANJİYOÖDEM KONTROL ALTINA ALINABİLİR

Hastalığın kesin tedavisi olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Gül Karakaya hastaya verilecek C1 inhibitörü konsantresi ile atakların kontrol altına alınabileceğini belirtirken, “En önemli aşama, hasta ve yakınlarına bu hastalık hakkında detaylı bilgilendirme yapılmasıdır. Kurdeşenin eşlik etmediği, çocukluk çağından beri devam eden, tekrarlayan anjiyoödem ve/veya karın bölgesi ağrıları; yüz, ağız, boğaz, el, kol, bacak ve genital bölge gibi yerlerdeki şişlik; bulantı ve kusma; nefes almada zorluk gibi şikayetlerde mutlaka bir İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanına görünerek gerekli tetkiklerin yaptırılması çok önemlidir.” dedi.

RAKAMLARLA HAÖ

• Hastaların 1/3’ünde ataktan 1-24 saat önce ciltte kaşıntı ve kızarıklık gibi öncül belirtiler olabilir. 
• Hastalığın teşhisi Türkiye’de 20 yıl gecikebilir.
• Tanı almamış hastalarda gırtlaktaki ödem nedeniyle boğulma sonucu ölüm riski, daha önceden tanı almışlara göre 9 kat fazladır. 
• Karın ataklarının apandisit ile karışması nedeniyle bu hastaların 1/3’ü gereksiz karın ameliyatı geçirir.
• Tüm anjiyoödemlerin %2’si Herediter Anjiyoödemdir. 
• Hastaların %75’inde ilk atak 15 yaş öncesinde görülür, ama erişkinlerdeki gibi tekrarlamayabilir. 
• Alerjik anjiyoödem 12-24 saat gibi kısa sürede gelişip, kısa sürede düzelir, ancak HAÖ çok daha yavaş gelişir ve düzelmesi 5-7 günü bulabilir. 

Dünya magazin gündemine bomba gibi düşen Johhny Depp ve Amber Heard şiddet davasında gerçekler ortaya çıktı. Kan donduran iddiaların tek tek yalan çıkması uzmanları harekete geçirdi. Adli tıp uzmanları Heard’ın ifadelerinden yola çıkarak psikolojik rahatsızlığı olabileceğini öne sürdü. Hollywood yıldızı Amber Heard’de hem Borderline hem de Histerik kişilik bozukluğu mu var?

36 yaşındaki Amber Heard, 2015 yılında Karayip Korsanları yıldızı olan Jack Sparrow karakteriyle hafızalara kazınan Johnny Depp ile nikah masasına oturdu. İkili yaklaşık bir yıl süren evliliklerinin ardından soluğu mahkemede aldı. Ancak ortaya atılan iddialar ikilinin hayatını değiştirdi. 2017 yılında Heard, Depp’in kendisine şiddet uyguladığını öne sürerek dünya magazin gündemini değiştirdi. Depp’in Hollywood’tan men edilmesine neden olan iddialarda ‘kadına şiddet’ kavramıyla öne çıktı. Bunun üzerine Depp ise Heard’in itibarını zedelediğini öne sürerek ortaya atılan iddiaları yalanlandı. Karşı dava açarak masum olduğunu kanıtlamaya çalışan Depp ve Heard’ın mahkemesi yaklaşık 1 haftadır görülüyor. Depp elindeki kanıtlarda şiddet iddialarını çürütmeye çalışırken ortaya çıkan korkunç detaylar herkesi şoke etti. 

HOLLYWOOD YILDIZI AMBER HEARD’DE HEM BORDERLİNE HEM DE HİSTERİ KİŞİLİK BOZUKLUĞU MU VAR?

Mahkemede yer alan uzmanlar Amber Heard’in kişilik bozukluğunun olabileceğini söyledi. Adli tıp psikoloğu Dr. Shannon Curry, Heard’ın aynı anda hem Borderline hem de histeri kişilik bozukluğu yaşadığını “Heard’de Borderline ve Histriyonik Kişilik Bozukluğu var. Böyle kişiler duygusal dalgalanma yaşıyor, dikkat çekmeye çalışıyor” sözleriyle açıkladı. Curry bunun tedavi edilmediğinde kişi de ruhsal hasarlara neden olabileceğini hatırlatarak Heard’in destek alması gerektiğini vurguladı. 

BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?

Teşhisi oldukça zor bir ruhsal hastalık olan borderline kişilik bozukluğunda duygusal çöküş sonrası ani duygusal çıkış ve inişler yaşanır. Süreci duygusal olarak kontrol edemez. Gerçeklik algısı gittikçe zayıflar. Dönemsel pasifler ve aktiviteler yaşar. 

HİSTERİ KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?

Hareket bozukluklarıyla tespit edilen histeri kişilik bozukluğunda kişini sürekli olarak kendi kendine konuşur. Olayları kendi çerçevesinde çözüme kavuşturur. Ancak sadece kendi doğrularına inanır. İlgi girmedikleri yerde dikkatleri üzerinde toplamak için eylemlerde bulunur. Tam bir taklitçi yapıya sahiptir. 

BORDERLİNE VE HİSTERİ KİŞİL BOZUKLUĞU AYNI ANDA YAŞANABİLİR Mİ?

Ruhsal bozuklukların aynı zamanda görülme ihtimalleri yüzde yüz oranda tehlikelidir. Kişinin içinde çıkamadığı her ruhsal çöküş bir diğerini getirir. Bu da oturmamış karaktere neden olur. Bu da bir süre sonra saldırgan bir kişiliğe yol açar. Uzmanlar bu duyguları aynı anda yaşayan kişilerin yalan söyleyerek kendilerini bile kandırabileceklerini vurgular. 

İftar sonrası sindirimin daha iyi çalışması için bir saat sonra uzmanlar tarafından tüketilmesi önerilen bir fincan Türk kahvesinin yanında tüketilen 2 hurmanın insan sağlığına olan etkileri araştırıldı. Lif bakımından zengin olan hurmanın kahveyle beraber vücuda olan etkileri şaşırttı. Her gün iftardan sonra bir fincan Türk kahvesinin yanında 2 hurma yerseniz ne olur?

Uzun süreli açlık ve susuzluk sonrası önemli öğün olan iftardan sonra kahve ve çay tiryakileri hemen bu besinleri tüketmek ister. Ancak uzmanlar genellikle bunların iftardan bir saat sonra tüketilmesi gerektiğini belirtir. Aksi halde sindirim bozukluğuna neden olabilir. Öte yandan iftardan bir saat sonra tüketilen bir fincan Türk kahvesinin yanına ise bası besin uzmanları hurma tüketilmesi gerektiğini vurguluyor. Ramazan da en çok tüketilen besin olan hurma lif bakımından zengindir. Lif ise sindirim için gerekli olan maddelerden biridir. Ramazan ayında en sık görülen sindirim sorunlarının yaşanmaması için uzmanlar Türk kahvesinin yanında hurmayı tavsiye eder. Ayrıca hurmanın vücuda farklı etkileri de vardır. 

HER GÜN İFTARDAN SONRA BİR FİNCAN TÜRK KAHVESİNİN YANINDA 2 HURMA YERSENİZ NE OLUR?

• Temelleşen mide hareketlerini güçlendirir. Mide asidini dengede tutarak yemek sonrası yanma ve şişkinlik hissini azaltır. 
   
• Kandaki şeker seviyesini dengeler. İnsilün direncini korur. Yemek sonrası tansiyon ve kalp sorunlarının riskini ortadan kaldırır. 
   
• Tokluk hissi vererek abur cubur tüketimini önler. Sahura kalkamayanlar için vücudu ertesi gün daha dirençli tutar. 
   
• Sinir sistemini güçlendirerek stres depresyon ve yorgunluk gibi sorunların yaşanmasını önler. 
   
• Beyin fonksiyonlarını güçlendirerek baş ağrısı yaşanmasının önüne geçer.